به طور كلي هر رفتاري كه انسان انجام مي دهد معلول سه عامل انگيزه، نياز و هدف است. به عبارت ديگر در كنار هر رفتاري مثلث انگيزه، هدف و نياز به چشم مي خورد. حال اگر عوامل جانبي موجب شود كه انگيزه فرد كاهش پيدا كند يا عدم دورانديشي و نداشتن شناخت لازم باعث ابهاماتي در تعيين اهداف گردد به گونه اي كه فرد دچار سردرگمي و بي هدفي شود و انگيزه اي براي انجام فعاليت هاي علمي نداشته باشد علاوه عدم احساس نياز يا عدم تشخيص نياز مي تواند از جمله علل بي تفاوتي و بي رغبتي به مطالعه شود بنابراين بايد به دقت زندگي خود را مطالعه كنيد تا دقيقا عواملي كه باعث بي انگيزشي يا بي هدفي و سردرگمي شما شده شناسايي كنيد و سپس با آنها مقابله منطقي كنيد. «خواندن درس براى خدا» به معناى آن است كه مقصود نهايى از تلاش ها و مجاهدت هاى شبانه روزى انسان از تحصيل دانش كسب رضاى خدا باشد. اين انگيزه لوازمى دارد از جمله: الف) تحصيل دانش، گرفتن نمره، اخذ مدرك و ... را وسيله اى در جهت خدمت صادقانه در راه خدا و اعتلاى جامعه اسلامى و بهبود وضعيت مردم قرار دهد و با خداى خويش عهد بندد كه ضمن تأمين نيازهاى شخصى خود، هرگز هدف از علم را سود پرستى، جاه طلبى و امثال آن قرار ندهد. ب ) نشاط و تحرك علمى خود را متناسب با نيازهاى جامعه اسلامى و در راستاى هدف والاى خدمت به خلق خدا افزون سازد و بكوشد تا از جهت علمى و اخلاقى فردى لايق و كارآمد باشد. با توجّه به دو نكته فوق، در مى يابيم كه نه تنها هدف الهى مانع اخذ نمره خوب نيست؛ بلكه چه بسا زمينه ساز رشد علمى بيشتر نيز است. البته در شرايطى كه بر انسان لازم مى شود فعاليت هاى ديگرى غير از تحصيل انجام دهد، به طور طبيعى ممكن است در نمره هاى انسان تأثير منفى داشته باشد و در اين جاست كه فرد با ايمان بايد مجاهدت و تلاش بيشترى كند و يا با تشخيص دقيق اهم و مهم، يكى را برگزيند (يا نمره خوب با حذف ديگر فعاليت ها و يا پرداختن به فعاليت هاى جانبى در حد معقول و قبول قدرى تنزل نمره). در اينجا اين نكته را ياد آور مى شويم كه تحصيل رضايت، مسأله اى است كه به بينش انسان در مورد حيات و هدف آن برمى گردد، و چيزى نيست كه فقط با نيت و يا گفتن حاصل شود. اگر كسى اين حقيقت را كه: «{/Bإِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ {w6-11w}{I2:156I}/} ؛ ما از خداييم و به او باز مى گرديم» را دريافت كرد، آن گاه در مى يابد كه اگر عملى براى خدا و در جهت و طريق او نباشد، آن عمل ضايع و از بين رفتنى است و تنها آنچه كه در طريق اوست، مايه ارزش، رشد و تعالى آدمى مى باشد. بنابراين اگر مى خواهيد مفهوم رضايت الهى را لمس كنيد و بدانيد كه چه انگيزه مهم با ارزشى است، به نحوه نگرش خود به حيات و جهان بينى بيشتر بينديشيد و سعى كنيد در اين زمينه تفكر، تحقيق و مطالعه مداوم داشته باشيد. براي كشف عوامل بي تفاوتي راهكارهاي زير را به صورت جدي عملي سازيد. انشاءالله مشكل برطرف خواهد شد. 1. گاهي اوقات اطرافيان و دوستان و هم اتاقي ها در خوابگاه يا در دانشگاه با بيان مطالبي از قبيل «اين كه بعد از فارغ التحصيلي كار مناسب براي جوانان نيست» انگيزه مطالعه و فعاليت هاي علمي را كاهش مي دهد. براي رفع اين مشكل بايد از ارتباط با افراد منفي اجتناب كرد و با توكل به خداوند وظيفه فعلي شما كه درس خواندن است را انجام داد. 2. عدم علاقه به رشته تحصيلي مي تواند موجب بي رغبتي و بي تفاوتي به مطالعه شود اگر احساس مي كنيد علاقه اي به اين رشته نداريد در مرحله اول با اساتيد و كارشناسان در رشته ادبيات مشورت كنيد شايد آنها اطلاعاتي را در مورد محاسن آن رشته به شما ارائه كنند كه موجب علاقه شما شود و از حالت بي تفاوتي و بي انگيزگي نجات پيدا كنيد و در مرحله دوم اگر عليرغم همه مشورت ها احساس مي كنيد علاقه اي به اين رشته نداريد تغيير رشته دهيد. 3. دوري از خانه و شهر يا محل سكونت نيز ممكن است برخي از افراد را دچار افسردگي و بي رغبتي به درس و مطالعه كند. 4. آب و هوا و تغييرات جوي نيز ممكن است تأثير داشته باشد. 5. سوء تغذيه، مشكلات جسماني يا رواني نيز در بي رغبتي تأثير دارد بنابراين اگر در اين زمينه مشكلاتي هست بايد برطرف شود. 6. احساس گناه مي تواند نشاط انسان را بگيرد. 7. عشق و علاقه افراطي به افراد خصوصا در اين سن گاهي عامل ناهنجاري در تحصيل جوانان مي شود. به توصيه هاي زير عمل نماييد. 1. با افراد مثبت نگر، فعال، با نشاط و درس خوان معاشرت كنيد و از معاشرت با افرادي كه به امور معنوي و علمي توجهي ندارند اجتناب كنيد. 2. روزانه نيم الي يك ساعت ورزش مورد علاقه انجام دهيد. 3. از قرار گرفتن در تنهايي و بيكاري اجتناب كنيد. 4. با اهتمام به مسائل معنوي و مذهبي و شركت در مراسم مذهبي روحيه معنوي خود را تقويت كنيد. 5. از گناه دوري كنيد و از رفتن به محيط هايي كه فكر و ذهن شما را مي ربايد اجتناب كنيد. 6. در صورت امكان در فرصت هايي كه چند روز تعطيل هستيد يك مسافرتي را ترتيب دهيد و با جمع دوستان مسافرت كنيد تا يك تنوع در وضعيت زندگي شما به وجود آيد. 7. براي اوقات شبانه روزي خودتان برنامه ريزي كنيد و برنامه خود را جوري تنظيم كنيد كه جاي خالي وجود نداشته باشد و براي همه اوقات خود كار خاصي را تعيين كنيد. 8. از بروز اينگونه حالات مأيوس نشويد زيرا گاهي اوقات اين نوسانات خلقي در انسان به وجود مي آيد. به عبارت ديگر حالات روحي و خلقي انسان يكنواخت نيست بلكه گاهي اوقات انسان غمگيني و افسردگي را تجربه مي كند و اين امري طبيعي است بنابراين نگران نشويد البته اگر حالت افسردگي بيش از 6 هفته ادامه پيدا كرد حتما به روان شناس باليني يا روانپزشك مراجعه كنيد. 9. از يكنواختي در روش مطالعه و زندگي اجتناب كنيد و يك تنوعي در زندگي خود بدهيد. 10. از تلقين اين فكر كه «من روحيه مطالعه و كار ندارم» يا «من حال مطالعه ندارم» اجتناب كنيد بلكه به جاي آن به خود تلقين كنيد كه همانطور كه توانستم در كنكور قبول شوم مي توانم با موفقيت تحصيلات دانشگاه را با موفقيت به پايان برسانم و انشاءالله فردي مؤثر خواهم بود. 11 . تصميم بگيريد زندگي جديدي را با پيدا كردن دوستان جديد و ايجاد فضاي جديدي براي تحصيل و زندگي ايجاد نماييد و با برنامه ريزي و انجام كارهاي مثبت شور تازه اي به خود بدهيد و به گذشته فكر نكنيد. از خصوصيات دين مقدس اسلام اين است كه در هر حال و هر شغل و هر مكاني مي توان در عين اشتغال به كار و تلاش , غرق در عبادت بود و به آن كار انگيزه الهي و خدايي بخشيد. حديث شريف ((انما الاعمال بالنيات )), (بحارالانوار, ج 70, ص 212, ح 40) راه گشاي بسياري از اين مشكلات است و يادآوري ميكند كه چيزي كه مهم است به خداوند توجه داشتن و با ياد او و عشق و محبت او در زندگي گام برداشتن است . كشاورزي كه با چنين نيتي در مزرعه از سر و رويش عرق جاري است و كارگري كه براي تأمين نيازمندي زندگي خود و خانواده اش كارهاي سختي را انجام مي دهد مي تواند با همين نيت كه به اعمال و فعاليت هاي او رنگ خدايي مي دهد خود را به مبدأ قدرت و عظمت و رحمت متصل نمايد و خود را در حال عبادت ببيند. دانشجويي كه هدفش از درس خواندن به دست آوردن تخصص و رفع مشكلات مملكت و قطع وابستگي به بيگانگان و خدمت به مردم و خلق خداست و با همين انگيزه و با توجه به خداوند و ايجاد ارتباط با او درس مي خواند و از طرفي مي خواهد از نظر اقتصادي كل بر جامعه و محتاج ديگران نباشد و يا زن و فرزند خود را از روزي حلال تأمين نمايد. كارش مورد رضايت خداوند است و عبادت محسوب مي گردد چون هدف از عبادت , نزديكي و قرب انسان با خداوند متعال و ايجاد ارتباط با اوست كه با چنين نيتي مي توان هر عملي را به عبادت تبديل كرد. و به طور كلي كسب روزي حلال در ثواب با جهاد و جنگ در راه خداوند همسنگ شمارده شده چه رسد به خدمت به جامعه اسلامي و مسلمين. P}عبادت به جز خدمت خلق نيست{E}به تسبيح و سجاده و رلق نيست{P (بوستان سعدي) انسان آفريده شده تا خدا را عبادت كند (ذاريات، آيه 56). عبادت هم مانند ساير دستورات ديني، هم جنبه فردي دارد و هم جنبه اجتماعي. نمازي كه به فرموده امير بيان(ع) نزديك كننده ترين وسيله به آستان الهي است («الصلاه قربان كل تقي» نهج البلاغه فيض الاسلام، ص 1152) به صورت دسته جمعي توصيه شده است. بارزترين جنبه اجتماعي عبادت، خدمت به خلق است. پيامبران و اولياء الهي، دلسوزترين و خدمتگزارترين مردم نسبت به جامعه بوده اند و براي هدايت و در آسايش بودن آنها، مشكلات طاقت فرسايي را به جان مي خريده اند. قرآن شريف درباره پيامبر اسلام مي فرمايد: او به خاطر سختي هايي كه به مردم مي رسيد بسيار در رنج و ناراحتي بود (توبه، آيه 128). در روايت هاي مختلف نيز بر اهتمام ورزيدن به امور مسلمين تأكيد بسياري شده تا جايي كه «ايجاد و تقويت روحيه خدمت به ديگران» به عنوان يكي از اصول مهم تعليم و تربيت ديني معرفي شده است.